Ahşabın Cazibesi: Kastamonu
Proje Durumu: Devam Ediyor
Proje Yürütücüsü: Doç. Dr. Ersoy SOYDAN
Proje Kodu: KÜ-İHT/2023-03
Proje Bütçesi: 583.200,00 TL
Proje Başlama Tarihi: 08.11.2023
Proje Süresi: 12 Ay
ÖZET
Ormandan elde edilen en değerli ürünü ahşaptır. Kastamonu topraklarının yüzde 65’i ormanlarla kaplıdır. Kastamonu yöresinde ahşap ağacın bol olması nedeniyle tercih edilmiştir ve oldukça geniş bir ağaç işçiliği de görülmektedir. Kent merkezindeki görkemli konaklardan, köylerdeki evlere kadar pek çok yapıda birazda kolay erişilebilir bir yapı malzemesi olması nedeniyle ahşap bolca kullanılmıştır. Ahşap, asırlardır ibadethane, konut vb. yapılarda taşıyıcı eleman, döşeme, çatı elemanı ve dış cephe kaplaması olarak kullanılmıştır. Sağlıklı ve estetik bir malzeme olan ahşabın kullanımı sivil mimariden, dini mimariye, kaşıktan saza kadar karşımıza çıkmaktadır. Kastamonu ekonomisi de büyük ölçüde orman ürünlerine dayanmaktadır. Çok sayıda fabrika, imalathane ve marangoz bu sektörde faaliyet göstermektedir. Bunun yanında Kastamonu’da ağaç işleri, geleneksel bir zanaat olarak kent kültüründe de önemli bir yere sahiptir.
Bu çalışmada ahşabın farklı yönleriyle kullanımı üzerinde durulacak; konaklardan camilere şimşir kaşıktan yayla evlerine kadar ahşapla hayat bulmuş pek çok unsur öyküleriyle birlikte dramatik bir kurguyla görsel hafızaya kazınacak bir biçimde anlatılacaktır. Her biri Türkiye’de alanının en önemli isimlerinde oluşan danışman kadrosunun desteğiyle profesyonel bir yapımın gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Bu çalışma kapsamında hazırlanacak belgeselde ahşap yapılar tarihsel ve estetik açıdan detaylı bir şekilde izleyiciye anlatılacaktır. Betona göre daha sağlıklı ve depreme karşı güvenli bir yapı malzemesi olan ahşabın bu yönlerinin vurgulanması öncelikli hedeflerdendir. Öte yandan ahşap yapıları kültürel miras bağlamında değerlendirmek gerekmektedir. Zira geçmişten miras aldığımız ve geleceğe de miras bırakmak istediğimiz insanlar eliyle yapılmış her türlü eser kültürel miras olarak kabul edilmektedir. Kastamonu’nun mevcut ahşap yapı stoğunun en bilinen ve simgesel yapılarından söz edilerek bu yapılarla ilgili farkındalığın hedeflenmektedir. Böylece kamuoyunun dikkati çekilerek ahşap yapılara ilginin artması sağlanacak ve onları koruyup geleceğe taşıma yolunda bir adım atılmış olacaktır. Şimdilerde ahşap konaklarıyla çok önemli bir kültür turizmi merkezi olan Safranbolu’nun Dünyaca ünlenmesinde Süha Arın’ın 1976 yılında yaptığı “Safranbolu’da Zaman” adlı ödüllü belgeselin büyük rol oynadığı bilinmektedir.
Bu çalışmada ahşapla ilgili tüm detaylar aynı zamanda bir tabiat turizmi merkezi olan Kastamonu’nun benzersiz kanyonlarına, ormanlarına, şelalelerine de yer verilerek ve benzersiz tabiatından görüntüler eşliğinde anlatılacaktır.
Ahşabın Cazibesi: Kastamonu adlı çalışma Ormancılık ve Tabiat Turizmi İhtisas Üniversitesi olan üniversitemizin misyonuna uygun işlevsel bir yapım gerçekleştirecektir. Böylece Kastamonu’nun tanıtımıyla ilgili önemli bir boşluğunda doldurulacağı öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ahşap, Kültürel Miras, Kastamonu, Belgesel.
ABSTRACT
The most valuable product obtained from the forest is wood. 65% of Kastamonu’s land is covered with forests. In the Kastamonu region, wood has been preferred due to the abundance of wood and there is also an extensive woodworking. Wood has been used abundantly in many buildings, from magnificent mansions in the city centre to houses in villages, as it is an easily accessible building material. Wood has been used as a place of worship, residence, etc. for centuries. It is used as a carrier element, flooring, roof element and exterior cladding in buildings. The use of wood, which is a healthy and aesthetic material, is encountered from civil architecture to religious architecture, from spoons to reeds. Kastamonu’s economy is largely based on forest products. Many factories, workshops and carpenters operate in this sector. In addition, woodworking in Kastamonu has an important place in the city culture as a traditional craft.
This study will focus on the use of wood in different aspects; From mansions to mosques, from boxwood spoons to highland houses, many elements that have come to life with wood will be narrated in a way that will be engraved in the visual memory with a dramatic fiction, together with their stories. It is planned to carry out a professional production with the support of the consultant staff, each of whom consists of the most important names in their field in Turkey.
In the documentary to be prepared within the scope of this study, wooden structures will be explained to the audience in detail in terms of history and aesthetics. Emphasizing these aspects of wood, which is a healthier and more earthquake-proof building material than concrete, is one of the priority targets. On the other hand, it is necessary to evaluate wooden structures in the context of cultural heritage. Because all kinds of artefacts made by people that we inherit from the past and want to leave a legacy to the future are accepted as cultural heritage. It is aimed to remind the existence of more than six hundred structures by mentioning the most known and symbolic structures of Kastamonu’s existing wooden building stock. Thus, by attracting the attention of the public, interest in wooden structures will be increased, and a step will be taken to protect them and carry them to the future. It is known that Süha Arın’s award-winning documentary “Time in Safranbolu” in 1976 played a major role in the world fame of Safranbolu, which is now a very important cultural tourism centre with its wooden mansions.
In this study, all the details about wood will be explained by giving place to the unique canyons, forests and waterfalls of Kastamonu, which is also a nature tourism centre, and accompanied by images from its unique nature.
The study titled The Charm of Wood: Kastamonu will carry out a functional production in accordance with the mission of our university, which is a Forestry and Nature Tourism Specialization University. Thus, it is foreseen that a significant gap regarding the promotion of Kastamonu will be filled.
Keywords: Wood, Cultural Heritage, Kastamonu, Documentary
BEKLENEN PROJE ÇIKTILARI
(KISA-ORTA-UZUN VADE)
Bu projenin gerçekleştirilmesiyle kısa vadede televizyonlarda ve ulusal ve uluslar arası festivallerde gösterilmek üzere iki formatta belgesel üretimi, en az bir makale yazımı ve saha çalışmasında çekilecek fotoğraflarla Kastamonu ve İstanbul’da fotoğraf sergilerinin açılması hedeflenmektedir. Belgeselin yerel ve ulusal medyada yaygın olarak yer alacak oluşu projenin kısa vadedeki çıktılarından biri olacaktır.
Bu projeyle hazırlanacak belgeselle orta ve uzun vadede Türk ve Dünya kamuoyunun ilgisini Kastamonu’ya çekmek hedeflenmektedir. Belgeselin hem televizyon kanallarında hem de festivallerde gösterilebilmesi için televizyonlara ve festivallere yönelik iki ayrı formatta kurgulanacak olup, proje daha çekim aşamasında yaygın bir şekilde de yerel ve ulusal medyada yapılacak haberlerle tanıtılacaktır. İlin tanıtımına daha proje aşamasında katkı sağlamaya başlanılacaktır. Belgeselin İstanbul ve Ankara’da yapılacak ilk gösterimlerine film ve dizi sektörünün yapımcıları başta olmak üzere ahşap sektörünün önde gelen temsilcileri de davet edilecektir. Proje hem yerel hem de ulusal çapta kamuoyunda yer alacaktır.
Kastamonu’da pek çok turizm türü hayata geçirilmiştir. Ancak özellikle ahşap konakların değerlendirilmesiyle ortaya çıkan tabiat ve kültür turizmine yönelik etkinlikler Kastamonu’nun cazibesini daha da arttırmaktadır. Ahşap konaklar günümüzde Kastamonu turizminin lokomotifi durumundadır ve artık birçoğunda turistik işletmeler faaliyet göstermektedir. Yapılacak belgesel filmle Türk ve Dünya kamuoyunda Kastamonu’nun adının duyurulması ve İl’e yönelik ilginin arttırılması, hatta film yapımcılarının Kastamonu’yu tercih etmesi de amaçlanmaktadır. Belgeselin uluslararası platformlarda da gösterilebilmesi için İngilizce seslendirmeli ve altyazılı versiyonlarının da hazırlanması planlanmaktadır Yerli ve yabancı turistlerin deniz-kum-güneş üçgeninden sıkıldıkları ve yeni yerler keşfetmeye hazır oldukları bilinmektedir. Bu belgeselle tabiata, tarihe ve kültüre meraklı turistlerin ili ziyareti hızlanacak ve İl’in dört bir yanındaki yapılardan belgeselde söz edilecektir. Turistlerin ilgisini çekecek destinasyonların artmasıyla birlikte İl’de kalış süreleri de artacaktır. Orta ve uzun vadede en yaygın etkisinin turistlerin kalış süresinin uzaması olacağı düşünülmektedir. Bunun doğal bir sonucu olarak Kastamonu turizmini hareketlendirmesi beklenmeli, bu çerçevede yeni işletmelerin devreye girmesi suretiyle istihdam artışı ve gelir sağlayıcı etkinliklerin artması dolayısıyla, orta ve uzun vadede İl’in kalkınmasına katkı sağlayacağı öngörülmelidir.
Kastamonu’nun tabiat turizmi değerlerinin yansıtılmasının da ilin Türk ve Dünya kamuoyunda tanıtımına orta ve uzun vadede büyük katkı sağlaması beklenmelidir.
Ahşap yapılar ve ağaç işliğiyle ilgili mesleklerle ilgili olarak yapılacak çekimler orta ve uzun vadede Kastamonu için görsel ve dijital bir arşiv niteliği de taşıyacaktır. Bu alanda daha sonra yapılacak çalışmalar içinde görsel kaynak niteliğinde olacaktır.
BEKLENEN PROJE ÇIKTILARININ UYGULAMA PLANI
(KISA-ORTA-UZUN VADE)
İlk olarak Süha Arın’ın 1987 yapımı “Ağacın Türküsü” adlı belgeselinde ahşabın Batı Karadeniz’deki kullanımından söz edilmiş, bu filmde Kastamonu’daki bazı ahşap yapılardan da söz etmiştir. Ancak günümüze kadar tümüyle Kastamonu’daki ahşap yapılardan ve ağaç işçiliğinden söz edilen bir yapım gerçekleştirilmemiştir. Bu proje, Kastamonu’nun modernleşmeyle birlikte varlıkları tehlikeye giren ama yine de ayakta kalmayı başarmış ahşap yapı örneklerini ve ağaç işliğini ilin benzersiz doğasından kesitlerle birlikte belgesel film formatında sunmayı; böylece Türk ve Dünya kamuoyunun ilgisini Kastamonu’ya çekmeyi hedeflemektedir. Belgeselin hem televizyon kanallarında hem de festivallerde gösterilebilmesi için iki ayrı formatta kurgulanacak, proje daha çekim aşamasında yaygın bir şekilde de yerel ve ulusal medyada yapılacak haberlerle tanıtılacaktır. Yapılması planlanan belgesel Kastamonu ili için bir ilk olacaktır, bu durum projenin kısa vadede ilk özgün değerini oluşturmaktadır.
Bu etkiyi gerçekleştirmek için projeyle ilgili sosyal medya hesapları açılmış olup, kısa vadede hazırlanacak bir siteyle de projenin küresel ölçekte tanıtılması sağlanacaktır.
Bu projeyle özellikle film yapımcılarının ilgisini Kastamonu’ya çekmek te hedeflenmektedir. Taraklı, Tirilye, Cumalıkızık gibi ahşap evleriyle ünlü tarihi yerleşimler yakın zamanda dizilerle ünlenip turizmden büyük gelirler elde etmiştir. Profesyonel çekim teknikleriyle hazırlamayı planladığımız bu belgesel özellikle yapımcılara gönderilecek, böylece film ve dizilerde doğal bir film platosu olan Kastamonu’yu tercih etmeleri önerilecektir. Film turizmi önerisi de bu projenin orta ve uzun vadede bir başka özgün değerini oluşturmaktadır.
Yakın zamanda yaşadığımız depremler ahşap yapı tekniğinin tekrar gündeme gelmesini sağlamıştır. Ahşap yapılarla ilgili eski belgesellerde de yapı ustaları ahşabın depreme karşı dayanıklılığından söz etmiş, ancak betonda ısrar edilmiştir. Betona göre çok daha dayanıklı ve sağlıklı bir yapı malzemesi olan ahşabın kullanımının özendirilmesi ve hatta geri dönülmesi belgeselin temel mesajlarından biri olacaktır. Ahşaba geri dönülmesi önerisi de projenin orta ve uzun vadede bir başka özgün değerini oluşturmaktadır.
Kastamonu’da kış turizmden, inanç turizmine kadar pek çok turizm türü hayata geçirilmiştir. Kastamonu’da 600 kadarı kent merkezinde olmak üzere 1433 adet tescilli sivil mimari örneği bulunmaktadır. Tescilli yapı sayısının bu alanda ünlenmiş ve turizmden büyük gelirler elde eden Safranbolu’dan da çok daha fazla olduğu görülmektedir. Ancak tanıtım ve korumada yetersiz kalınması nedeniyle Kastamonu turizmden hak ettiği geliri elde edememekte, il genelinde dışarıya göç sürmektedir. Kültürel miras bağlamında değerlendirilebilecek ahşap konaklarda bir süredir turizm faaliyeti başlamıştır, ancak yeterli seviyede değildir. Bu projenin gerçekleştirilmesiyle ilin tanıtımına büyük katkı sağlanacaktır. Özellikle ahşap yapı stoğunu merak eden turistlerin ili ziyareti hızlanacak ve ilgisini çekecek destinasyonların artmasıyla birlikte ilde kalış süreleri de artacaktır. Turizm hareketliliğine ve dolayısıyla ilin kalkınmasına katkıları da orta ve uzun vadede bu projenin bir başka özgün değerini oluşturmaktadır.
Kastamonu’nun tabiat turizmi değerlerinin yansıtılmasının da ilin Türk ve Dünya kamuoyunda tanıtımına büyük katkı sağlayacak olması bu projenin orta ve uzun vadede bir başka özgün değerini oluşturulmaktadır.
PROJENİN BÖLGESEL KALKINMAYA KATKISI
(KISA-ORTA-UZUN VADE)
Kastamonu’da pek çok turizm türü hayata geçirilmiştir. Ancak özellikle ahşap konakların değerlendirilmesiyle ortaya çıkan tabiat ve kültür turizmine yönelik etkinlikler Kastamonu’nun cazibesini daha da arttırmaktadır. Ahşap konaklar günümüzde Kastamonu turizminin lokomotifi durumundadır ve artık birçoğunda turistik işletmeler faaliyet göstermektedir. Yapılacak belgesel filmle Türk ve Dünya kamuoyunda Kastamonu’nun adının duyurulması ve İl’e yönelik ilginin arttırılması, hatta film yapımcılarının Kastamonu’yu tercih etmesi de amaçlanmaktadır. Belgeselin uluslararası platformlarda da gösterilebilmesi için İngilizce seslendirmeli ve altyazılı versiyonlarının da hazırlanması planlanmaktadır Yerli ve yabancı turistlerin deniz-kum-güneş üçgeninden sıkıldıkları ve yeni yerler keşfetmeye hazır oldukları bilinmektedir. Bu belgeselle tabiata, tarihe ve kültüre meraklı turistlerin orta ve uzun vadede ili ziyareti hızlanacak ve İl’in dört bir yanındaki yapılardan belgeselde söz edilecektir. Turistlerin ilgisini çekecek destinasyonların artmasıyla birlikte İl’de kalış süreleri de artacaktır. Orta ve uzun vadede en yaygın etkisinin turistlerin kalış süresinin uzaması olacağı düşünülmektedir. Bunun doğal bir sonucu olarak Kastamonu turizmini hareketlendirmesi beklenmeli, bu çerçevede yeni işletmelerin devreye girmesi suretiyle istihdam artışı ve gelir sağlayıcı etkinliklerin artması dolayısıyla, İl’in kalkınmasına katkı sağlayacağı öngörülmelidir.
Kastamonu’nun tabiat turizmi değerlerinin yansıtılmasının da ilin orta ve uzun vadede Türk ve Dünya kamuoyunda tanıtımına büyük katkı sağlaması beklenmelidir
